از تأخیر انداختن نوشتن فیلمنامۀ خود اجتناب کنید و مراقب ۹ دامی باشید که نویسندگان اغلب در آنها گرفتار می شوند.
عوامل بسیاری وجود دارند که لذت نوشتن را از شما می گیرند، اما تأثیر هیچ یک از آنها به اندازۀ خودتان نیست. منظور، درگیر شدن در عادت هایی است که منجر به تأخیر انداختن در نوشتن می شوند. درست همانطور که یک نویسنده در وجود شماست، یک ضدِ نویسنده نیز در در شما زیست می کند. درست همانطور که خواهان پرورش نویسندۀ درونیتان هستید، می خواهید این ضد نویسنده را از سنگر خود بیرون بکشید و پیش از آنکه سال های زندگیتان را خراب کند، او را از میان بردارید. در ابتدا شاهد چنین امری در مورد دوستان فیلمنامه نویسم و نیز دوستان دانشگاهیم بودم که کار نوشتن مقاله ها و رساله های دانشگاهی خود را به تأخیر می انداختند. و البته ضد نویسندۀ درونی من هم سال های بسیاری از زندگی ام را از من گرفت.
در سال های اشتغالم در صنعت فیلمسازی، به ۹ عادت برخوردم که در حکم ضدنویسندگان عمل می کنند. ضدنویسندۀ درونی خود را بیابید و او را مثل یک پیاده در بازی GTA از پای در آورید. پاداش خود را با برآمدن سپیده دم سرزمین موعد نویسندگی خواهید گرفت.
اولین عامل تأخیر در نوشتن: افراد اهل حرف
آدم های «اهل حرف» در این صنعت بسیارند. این افراد وقت و انرژی بسیاری را صرف صحبت کردن دربارۀ فیلمنامۀ خود می کنند، در حالیکه توانی برای نوشتن ندارند. آنچه بطور متناوب از زبان این دست افراد می شود شنید آن است که فیلمنامۀ شان چقدر «فوق العاده» است و چه کسانی در آن به ایفای نقش می پردازند و غیره. اما در عمل هیچ فیلمنامه ای نمی بینید. افزون بر این به ندرت درک درست و روشنی از داستانی که افراد «اهل حرف» از آن سخن می گویند بدست می آورید، زیرا این افراد بیشتر مشغول تعریف و تمجید از فیملنامۀ خود هستند.
راهکار: با ظهور تلفن های هوشمند می توانید «حرف های» خود را ضبط و احتمالا شخصی را استخدام کنید که آنها را تایپ کند. این کار هزینه بر خواهد بود، اما یادتان باشد که هیچ چیز پرهزینه تر از تلف کردن بی حاصل سال های عمرتان نیست. افراد پرچانه گوش کنید: فناوری در خدمت شماست، آن را بکارگیرد و یا آنکه دهانتان را ببندید و بنویسید. راهکار آخر اینکه می توانید تنها یک «تهیه کننده» باشید.
دومین عامل تأخیر در نوشتن: پژوهشگران
نوشتن مستلزم پژوهش و تحقیق است. همواره جنبه ای از داستان شما وجود دارد که مستلزم این عمل باشد – خواه مشغول نوشتن فیلمی علمی تخیلی باشید، خواه فیلمی دربارۀ آتش نشانان یا جنگ جهانی دوم .
با ظهور شبکۀ جهانی اینترنت، «پژوهشگران» در واقع در بهشت خود به سر می برند. مشکل اینجاست که «پژوهشگاران» چنان شیفتۀ روند پژوهش و تحقیق اند که هیچگاه نمی توانند فیلمنامۀ خود را به پایان برسانند. هرگاه از چنین شخصی بپرسید که کار نوشتن فیلمنامه اش چگونه پیش می رود، این پاسخ را به احتمال زیاد خواهید شنید که: «هنوز مشغول تحقیق و پژوهش هستم.» چنین شخصی خواندن وبلاگ ها، کتاب ها و هرچیز دیگری را به فیلمنامۀ خود ترجیح می دهد. آنها اطلاعاتی به مراتب بیش از آنچه مورد نیازشان است را گردآوری می کنند. پژوهشگرانی را می شناسم که سال های زیادی را بدون به پایان رساندن فیلمنامه یا مقالۀ شان تلف کرده اند.
راهکار: از تحقیق و پژوهش دست بردارید! شما نه یک دانشمند که یک داستان سرا هستید. یا شاید واقعا یک دانشمند هستید!؟ «پژوهش و تحقیق» باید در خدمت داستان باشد، و نه بلعکس. به تخیلات خود میدان دهید، از آن نهراسید و قدری به داستان نویسی بپردازید، البته اگر این کاری است که واقعا قصد انجامش را دارید.
سومین عامل تأخیر در نوشتن: ایده آل گرایان
افراد «ایده آل گرا» می خواهند همه چیز را به درست ترین و دقیق ترین شکل انجام دهند. املاء، دستور زبان، عنوان صحنه، همه چیز. آنها می خواهند همه چیز در جای درست خود باشد، حتی هنگامی که مشغول نوشتن در فاینال درفت هستند. کار بر روی یک فیلمنامه چنان غذاب آور است که حتی نمی توانم تصور اسیر شدن در چنین شرایطی را داشته باشم. این گونه افراد حتی ممکن است فیلمنامه ای را به پایان برسانند اما از نشان دادن آن به مردم خودداری کنند، مبدا که چیزی را از قلم انداخته باشند. ترس از ناکامی در این افراد آنچنان زیاد است که از همین حال هم به سوی شکست می روند.
راهکار: حرفۀ فیلمنامه نویسی مستلزم رسوا کردن خود است. در فیلم ها بطور معمول راف کات ها به تماشاگران نشان داده می شود، که سخت ترین انتقادات را متوجه اثر تولیدی می کنند. پوست کلفت بودن ضرورت کار در صنعت سینماست، زیرا برای ساختن یک فیلم، پول زیادی هزینه می شود. رؤیای نوشتنِ فیلمنامۀ بی عیب و نقص، تنها خیالی باطل است. اگر نمی توانید با این قضیه کنار بیایید، پس به احتمال فراوان نمی خواهید یک فیلمنامه نویس باشید. یابد بگیرید که عاشق رنج کشیدن و نه شنیدن باشید. همین الان نگاهی به فیلمنامه های حرفه ای که بر روی اینترنت قرار دارد بیندازید. در اغلب آنها غلط های املایی وجود دارد، با این وجود، آنها کارهایی حرفه ای هستند. به یاد داشته باشید که داشتن حرفه ای در صنعت سینما مستلزم داشتن جرأت و شم ذاتی است، و نه تأمل و تفکر بیش از حد. به شخصه با افراد موفق زیادی در این صنعت برخورد داشته ام، هیچ یک از آنها افراد «متفکری» نبودند. واژه «بی عیب و نقص» یا همان کمال در این صنعت حتی استفاده نمی شود.
چهارمین عامل تأخیر در نوشتن: تأیید طلبان
افراد تأیید طلب ممکن است یک فیلمنامه را به پایان رسانده باشند، اما این تازه اول مشکلات آنهاست. چنین افرادی به معنای واقعی کلمه به همگان توجه می کند و تمامی نظرات، از تمامی اعضای خانواده و دوستان خود را، بدون توجه به آنکه آنها کیستند قبول می کنند. فیلمنامۀ این دست اشخاص ممکن است در ابتدا در قالب یک کمدی باشد، و در ادامه مبدل به یک فیلم هیجانی و یا یک درام تاریخی شود. چنین نویسنده ای، درست مانند یک دستگاه بازی پینبال است، که نمی تواند به نظر هیچ کسی «نه» بگویید. و از این روست که کار نوشتن فیلمنامه اش هیچ گاه به پایان نمی رسد.
راهکار: اگر آنقدر خوش شانس هستید که اشخاصی را می شناسید که فیلمنامۀ تان را بخوانند و صادقانه در مورد آن نظر دهند، در جایگاه فوق العاده ای قرار دارید. این امر بسیار ارزشمند است. اما آنچه دیگران می گویند تنها نظر آنهاست؛ که بر اساس سلیقه، دین و مذهب و فلسفۀ هرکسی می تواند متفاوت باشد. شما باید درک کاملی از داستانی که می خواهید بگوید داشته باشید. این کار درست مانند آن است که نظر دیگران را در مورد رنگ خودروی اسپورت خود بپرسید و آنها بگویند: «می دونی ، این ماشین خانوادگی فوق العاده ای است!» شاید آنچه آنها قصد گفتنش را دارند این است که «با سرعت زیاد رانندگی می کنی.» هنگامی که فیلمنامۀ خود را بفروشید، کمپانی های سازنده آن را بطور کامل بازنویسی می کنند، بگذارید خود به مسئلۀ «جلب رضایت دیگران» رسیدگی کنند. این کار شما در مقام یک فیلمنامه نویس نیست.
پنجمین عامل تأخیر در نوشتن: استادان نگارش پیش نویس
هنگامی که پیش نویس اولیۀ کار تمام شد، «استاد نگارش پیش نویس» تصور می کند که کارش به پایان رسیده است و فیلمنامه اش آنقدر خوب است که توجۀ شرکت های فیلمسازی را بخود جلب کند. البته که هر چیزی در صنعت فیلمسازی ممکن است است، اما این حجم از بخت و اقبال نیازمند ارتباطات درست، آشنایان، عملکرد صنعت و عوامل بسیار دیگری است … اما نوشتن، به قول قدیمی ها، بازنویسی است. این حرف حتی در مورد نوشتن فیلمنامه بیشتر از کتاب صدق می کند. «استاد نگارش پیش نویس» آنقدر شیفتۀ نبوغ خود است (که شاید ناشی از دیدن بیش از حدِ فیلم آمادئوس باشد) که زحمت بازنویسی یک جمله را هم بخود نمی دهد. اگرچه ممکن است فیلمنامۀ چنین فردی توجهاتی را نیز بخود جلب کند، اما همواره از رسیدن به شهرت و آوازه دور است.
راهکار: این حرف را از یک «استاد نگارش پیش نویس» که در حال بازپروری خویش است بشنوید، فیلمنامۀ شما آماده نیست. یادبگیرید چگونه یک فیلمنامه را بازنویسی کنید. بارها شنیدم که دیگران به من گفتند، «اگر تنها این کار را می کردی» یا «اگر تنها آن کار را می کردی فیلمنامه ات عالی می شد.» من لبخندی می زدم و سر تکان می دادم، و به سراغ فیلمنامۀ بعدی می رفتم. شاید پیش از آنکه شروع به بازنویسی کنم ۵۰ فیلمنامه نوشته بودم. گاهی دیگران به من می گفتند که داستان فوق العاده ای داری و نیمی از راه را رفته ای. اما من گوش نمی دادم. سال های بسیار بسیار زیادی از عمرم را با نوشتن «تنها پیش نویس های اولیه» از دست دادم تا سرانجام دریابم با بازنویسی تا چه میزان می توانم بر گیرایی و تأثیر آنها بیفزایم.
ششمین عامل تأخیر در نوشتن: بازنویسان وسواسی
درست همانطور که فرا نرفتن از یک نسخۀ پیش نویس خطرناک است، به همان اندازه بازنویسی بیش از حد فیلمنامه نیز می تواند خطرناک باشد. در اتاق ویرایش تکه کلامی است که می گوید: «خوب، بهتر، بهترین، بدتر.» «بازنویسان وسواسی» نسخۀ لگام گسیختۀ «ایده آل گرایان» هستند. اما تراژدی نویسندگانی با چنین عادتی آنست که ممکن است به راستی فیلمنامۀ خوبی در میان کوه پیش نویس های بی شمار آنها وجود داشته باشد، اما چه کسی می داند که آن نسخه کدام است؟
راهکار: موشکافی و بیش از حد اندیشین یکی از آفات بزرگ صنعت فیلمسازی است. کاملا متقاعد شده ام که برخی از فیلمنامه نویسان خوب فقط به این دلیل موفق نمی شوند که بیش از اندازه می اندیشند. همۀ فیلمنامه نویسان می خواهند فیلمنامۀ خود را با مهارت تمام تنظیم کنند، اما در پایان این قدرت خلاقه و صدای آنهاست که مورد توجه قرار می گیرد. اگر از این دو عملکرد برخوردار هستند باید بیشتر بر آنها متکی باشید، زیرا این چیزی است که مجریان طرح در جستجوی آن هستند.
هفتمین عامل تأخیر در نوشتن: بردگانِ ایده
برخی افراد از چنان قوۀ خلاقۀ پرتوانی برخوردار هستند که ذهنشان بی امان ایده های جدید تراوش می کند و تمام آنها منجر به تولید فیلم ها و برنامه های تلویزیونی عالی می شوند. یک «بردۀ ایده» نمی تواند به قوۀ خیالش «نه» بگوید، حتی اگر درست در وسط کار یکی از همین فیلمنامه های فوق العاده اش باشد. چنین شخصی از ایده ای به ایدۀ دیگر می پرد، در حالیکه به ندرت حتی یکی از این ایده ها را به نتیجه می رساند.
راهکار: شاید شما یک میلیون ایدۀ عالی داشته باشید، اما یک مسئله وجود دارد. شما یک میلیون سال عمر نخواهید کرد. عاقلانه انتخاب کنید. تمرکز خود را روی فیلمنامۀ فعلی خود حفظ کنید. یا آنکه شاهد از دست رفتن سال های عمرتان همانند شن هایی خواهید بود که از میان انگشتان به زیر می غلطند. یا آنکه یک تهیه کننده شوند و سعی کنید با به بردگی کشیدنِ نویسندگان دیگر تمام این یک میلیون ایده خود را محقق سازید. در صنعت سینما از این نمونه ها بسیار است. اما اگر انتخاب شما آنست که یک فیلمنامه نویس شوید، باید بدانید که به گفتۀ یک ضرب المثل چینی، «کسی که به دنبال دو اسب می دود، هیچ یک را نخواهد گرفت.»
هشتمین عامل تأخیر در نوشتن: جویندگان منبع الهام
این عاملی است که سر و کلۀ آن در پس پردۀ تمام انواع نوشته ها پیدا می شود. یک نویسندۀ مستعد که در جستجوی منبع الهامی برای شروع کار خود است. ممکن است چنین افرادی فیلمنامه ای نیز نوشته و دیگران هم به آنها گفته باشند که چقدر «بخشی هایی از آن» خوب از کار درآمده. ممکن است این افراد در مدارس فیلمسازی دانشجویان آینده داری بودند، اما به محض آنکه پای به دنیای واقعی گذاشتند، هنگامی که دانشکده ها دست ازتشویق و ستودن آنها کشیدند، احساس کردند که از انگیزۀ کافی برخوردار نیستند. با این وجود، چنین افرادی همچنان روز و شب به انتظار منبع الهامی می نشینند که به سراغ آنها بیاید، در حالیکه حیران و سرگردان به این سو و آنسو می روند و نمی دادند چگونه ایده های جذاب خود را تبدیل به یک فیلمنامه کنند.
راهکار: الهام این گونه به سراغ کسی نمی آید. البته که منبع الهامی وجود دارد، ولی هیچ فیلمنامه نویس حرفه ای را نمی شناسم که متکی بر آن باشد. این منبع الهام روزهایی که حوصلۀ نوشتن ندارید به سرغتان نمی آید، بلکه بطور معمول زمانی پیدا می شود که بیشتر کار را انجام داده اید و می گوید، «خب، این فیلمنامه می تواند کمی بهتر از این هم شود، حالا پاشو آبی به سر و صورتت بزن و اجازه بده من هم نگاهی به آن بیندازم.» و با افزودن یک استعاره، عبارت وصفی یا صنایعی دیگر کمکی به بهتر شدن نوشتۀ تان کمک می کند. اما این بدان معنا آن نیست که بخواهید حساب ویژه ای روی آن باز کنید، در غیر اینصورت باید دست از نوشتن بردارید. اما اگر منتظر نشسته اید تا این منبع الهام به جای شما یک فیلمنامه بنویسید باید بدانید که در بهترین حالت ممکن است تا وسط راه شما را همراهی خواهد کرد.
نهمین عامل تأخیر در نوشتن: معتادانِ کتب راهنما
«معتادان کتب راهنما» همۀ دوره ها را دیده اند، همۀ کتاب ها از اصول فیلمنامه نویسی رابرت مک کی، سید فیلد، تا بلیک اسنیدر، ویکی کینگ و غیره را خوانده اند. در تمام دوره های آموزش های نویسندگی، سمینارهای IFP، کلاس های آزاد UCLA و هر دوره و کلاسِ دیگری شرکت کرده اند. این اشخاص هزاران دلار را صرف فراگیریِ آموزش هایی در خصوص چگونی نوشتن و فروش یک فیلمنامه کرده اند. با این حال مهمترین کار که نوشتن یک فیلمنامه است را انجام نداده اند. همچنین ممکن است فکر و ذهن این قبیل اشخصاص مشغول برنامه ها و سایر ابزارهای فیلمنامه نویسی باشد. خوراک ذهن آنها خطرناک ترینِ مضمون این صنعت است: « تنها اگر به فلان سمینار رفته بودم، حالا می دانستم چطور یک فیلمنامه بنویسم.» گرفتاریِ «تنها اگر» همان سناریویِ اندوه آور در صنعت سینماست. اگر می خواهید به موفقیت دست یابید هرگز به این مسئله فکر نکنید. موفقیت نیازمند برداشتن گام های بسیاری است. هرگز «یک چیز بخصوص» وجود ندارد که بتواند شما را به سرزمین رویاهایتان برساند.
راهکار: برخی از دوستان نزدیک من از این «اعتیاد به کتب راهنما» متضرر شده اند. و من شک دارم که آیا آنها به راستی قصد نوشتن فیلمنامه ای را داشته باشند. آنها چیزهای بسیاری می دانند ولی نمی توانند آنچه در ذهنشان می گذرد را به نوک انگشتانشان منتقل کنند. تنها به خاطر آنکه به ندرت کسی را دیده ایم که توانسته باشد از این وضع بیرون آمده باشد، می خواهم از شما، «معتادان کتب راهنما»، بپرسم که آیا نوشتن فیلمنامه به راستی کاری که قصد انجامش را دارید؟ زیرا شما هزینۀ بسیاری را صرف کرده اید تا از این کار طفره روید. یکی از دلایل من برای نوشتن به علت آن بود که نوشتن هزینۀ زیادی ندارد. در آینده نگاهی به خود بیندازید. چه مقدار دیگر می خواهید هزینه کنید؟ چند سال دیگر را می خواهید صرف خواندن کتب راهنمای فیلمنامه نویسی کنید؟ پیش از آنکه آمادۀ نوشتن یک فیلمنامه شوید در چند سمینار دیگر می خواهید شرکت کنید؟ آیا این همان کاری است که می خواهید انجام دهید؟ نه، همین امروز از شر تمام این کتاب ها خود را خلاص و شروع به نوشتن کنید. شما بقدر کافی می دانید. یاد بگیرید تا به خود اعتماد کنید.
