ابوالحسن نجفی یکی از زبان شناسان و مترجمین برجسته ایرانی متولد ۱۳۰۸ در نجف می باشد. او عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و دبیری مجله ادبیات تطبیقی را برعهده داشت. عمده فعالیتهایش در حوزه ترجمه متون ادبی و زبان شناسی و وزن فارسی است. یکی از دقیق‌ترین دایره‌ها را برای طبقه بندی وزن شعر فارسی تدوین کرده که به «دایرهٔ نجفی» معروف است.اما شاید همه ما ابوالحسن نجفی را با کتاب «غلط ننویسم» و یا ترجمه کتاب «شازده کوچولو» بشناسیم. کسی که با وسواس و کوشش بسیار در طی سالها زندگی فرهنگی خود در حوزه‌های زبان‌شناسی، ترجمه، ادبیات تطبیقی و فرهنگ‌نویسی، آثار ارزشمندی از خود به جای گذاشت و با نظم، دقت، دانش و مهربانی مشوق نویسندگان و مترجمان جوان و چهره‌ای اثرگذار در ادبیات معاصر ایران بود.
در ترجمه، نجفی علاوه‌بر تسلط کامل به دو زبان مبدأ و مقصد و نیز توجه به آفرینش لحن در عین وفاداری به متن، از نخستین مترجمانی بود که “به معاصر کردن ترجمه” پرداخت.
پس از درگذشت نجفی در بهمن ۱۳۹۴ و به پاس سالها تلاش وی در حوزه ترجمه جایزه ابوالحسن نجفی برای بهترین ترجمه داستانی سال شکل گرفت. مرکز فرهنگی شهر کتاب به منظور پاسداشت یاد استاد نجفی در عرصه ترجمه و تشویق مترجمان در اعتلای زبان فارسی برگزار کننده این جایزه است.
این جایزه ترجمه داستان هر سال در تابستان فراخوان خود را اعلام می کند و مترجمان و ناشران می توانند کتاب های برگزیده خود را تا پایان مهر ماه برای دبیرخوانه این جشنواره ارسال نمایند. برگزیدگان در بهمن ماه پایان سال اعلام می شوند. تا کنون سه دوره از این جایزه برگزار شده اشت.
طبق فراخوان منتشر گردیده، مترجمان و ناشران علاقه مند به شرکت در این جایزه می توانند ۲ نسخه از کتاب خود را تا سرانجام مهر ۱۳۹۷ به دبیرخانه جایزه به نشانی تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچه سوم، پلاک ۸، مرکز فرهنگی شهر کتاب ارسال نمایند.
هیأت داوران این جایزه عبارت بودند از ضیاء موحد، حسین معصومی‌همدانی، عبدالله کوثری، مهستی بحرینی، مژده دقیقی و محمود حسینی‌زاد با دبیری علی‌اصغر محمدخانی.
در دور اول این جایزه پنج اثر راه یافته به مرحله نهایی داوری نیز عبارت بودند از گاردن پارتی نوشته کاترین منسفیلد با ترجمه نرگس انتخابی (نشر ماهی)، کپسول زمان نوشته پل استر با ترجمه خجسته کیهان (انتشارات افق)، آشیانه اشراف، نوشته ایوان تورگنیف با ترجمه آبتین گلکار (نشر ماهی)، در راه نوشته جک کرواک با ترجمه احسان نوروزی (نشر چشمه) و آنچه با خود حمل می‌کردند نوشته تیم اوبراین با ترجمه علی معصومی (انتشارات ققنوس).
جایزه برگزیده این دوره به آبتین گلکار با ترجمه رمان «آشیانه اشراف» تعلق گرفت.
در دور دوم این رقابت در بهمن سال ۱۳۹۶ حدود ۱۰۰ اثر توسط ناشران و مترجمان به دبیرخانه این جایزه رسید که ۶۳ عنوان در حوزه ادبیات انگلیسی، ۱۳ عنوان ادبیات فرانسه، ۳ اثر آلمانی، ۴ اثر روسی، ۳ اثر عربی، ۴ اثر ترکی و زبان‌های اسپانیایی، چینی و آلبانی هر کدام یک عنوان بود. ضیاء موحد، حسین معصومی همدانی، مژده دقیقی، عبدالله کوثری هیات داوران این جایزه را تشکیل داده‌اند که بعد از بررسی‌های خود شش کتاب به مرحله نهایی رسید که از میان آنها کتاب «مارش رادتسکی» نوشته یوزف روت با ترجمه محمد همتی برگزیده جایزه اعلام شد.
فهرست نامزدهای راه‌یافته به مرحله نهایی دومین جایزه استاد ابوالحسن نجفی به شرح ذیل اعلام شد:
• سایلاس مارنر، نوشته‌ی جورج الیوت، ترجمه‌ی رضا رضایی، نشر نی
• خریدن لنین، نوشته‌ی میروسلاو پنکوف، ترجمه‌ی امیر مهدی حقیقت، نشر ماهی
• بیسواد و فرقی نمی‌کند، نوشته‌ی آگوتا کریستوف، ترجمه اصغر نوری، نشر مروارید
• مارش رادتسکی، نوشته‌ی یوزف روت، ترجمه‌ی محمد همتی، نشر نو
• شب‌های وحشی، نوشته‌ی جویس کرول اوتس، ترجمه‌ی فرزانه دوستی، نشر نی
• آس و پاس در پاریس و لندن، نوشته‌ی جورج اورول، ترجمه‌ی بهمن دارالشفایی، نشر ماهی
جایزه برگزیده این دوره به محمد همتی برای ترجمه کتاب «مارش رادتسکی» نوشته یوزف روت اهدا شد. این رمان یکی از معروف‌ترین آثار روت است که به داستان شکل‌گیری و فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان می‌پردازد.
به غیر از لوح تقدیر، پنج سکه بهار آزادی به برگزیده اهدا شد.
داوران سومین دوره این جایزه (منوچهر بدیعی، حسین معصومی همدانی، ضیاء موحد، عبدالله کوثری، مهستی بحرینی، عبدالله کوثری، موسی اسوار و سعید رضوانی) پنج نامزد نهایی «جایزه امسال ابوالحسن نجفی» را معرفی کرده‌اند.
فهرست نامزدهای راه‌یافته به مرحله نهایی سومین دوره این جایزه را به شرح زیر است:
• اسب‌ها و آدم‌ها، نوشته ویلیام فاکنر، ترجمه احمد اخوت، نشر افق
• سحابی خرچنگ، نوشته اریک شوویار، ترجمه مژگان حسینی‌روزبهانی، انتشارات ققنوس
• سفر شگفت‌انگیز مرتاضی که در جالباسی آیکیا گیر افتاده بود، نوشته رومن پوئر تولاس، ترجمه ابوالفضل الله‌دادی، انتشارات ققنوس
• زلیخا، نوشته گوزل یاخینا، ترجمه زینب یونسی، انتشارات نیلوفر
• خرگوش و مارهای بوآ، نوشته فاضل اسکندر، ترجمه آبتین گلکار، نشر افق
احمد اخوت برای ترجمه «اسب‌ها و آدم‌ها» نوشته ویلیام فاکنر و “زینب یونسی به خاطر ترجمه «زلیخا چشم‌هایش را باز می‌کند» نوشته گوزل یاخینا برگزیدگان سومین دوره جایزه «ابوالحسن نجفی» بودند.
منوچهر بدیعی، ضیاء موحد، مهستی بحرینی، عبدالله کوثری، حسین معصومی‌همدانی، موسی اسوار و سعید رضوانی داوری سومین دوره جایزه ابوالحسن نجفی را بر عهده داشتند.
به برگزیدگان این جایزه نشان ابوالحسن نجفی و ۱۰۰ میلیون ریال وجه نقد اهدا شد.
