در این شکی نیست که ترجمه فیلم می تواند یک کار سخت و چالش برانگیز باشد. هنگامی که به خوبی انجام می شود، توانایی جلب توجه منتقدان و متخصصین فیلم در سراسر جهان را دارد. اما زمانی که ضعیف اجرا شود، می تواند یک فیلم درام جدی را تبدیل به کمدی مزحکی کند. اگر چه ترجمه های فیلم همه چالش های یک ترجمه معمولی که مترجمان با آن مواجه می شوند داراست اما جنبه های دیگری از این نوع کار وجود دارد که حتی کار را سخت تر می کند. اکثر مترجمین با این مشکلات آشنایی دارند و بعضی از آنها با این مشکلات روبه رو شده اند. در زیر تعداد از این مشکلات بیان شده:
صحبتهای عامیانه
استفاده از صحبتهای عامیانه، احتمالا سخت ترین جنبه ترجمه فیلم ها است. در بهترین شرایط، نشانه های فرهنگی به سختی توصیف می شوند – حتی در همان زبان – اما این مشکلات هنگام ترجمه به یک زبان دیگر افزایش می یابد. احتمالا ساده تر است که عبارات عامیانه (اسلنگ) را از هلندی به انگلیسی ترجمه کنیم تا ترجمه از روسی به انگلیسی. دلیل آن این است که زبان هلندی و انگلیسی هر دو بخشی از زبان خانواده غربی آلمانی است. علاوه بر این، این دو فرهنگ به علت نزدیکی جغرافیایی به طور موازی توسعه یافته اند. بنابراین، تبدیل اصطلاحات عامیانه هلندی به معادل انگلیسی آسانتر است. اما نه همیشه، چرا که عباراتی وجود دارد که اگر به صورت تحت الفظی به زبان انگلیسی ترجمه شوند فاقد هرگونه معنا خواهند بود. به عنوان یک مثال سرگرم کننده، بگذارید این جمله هلندی را در نظر بگیریم: ‘kloten van de bok’. این عبارت معمولا به عنوان “بسیار بد” و یا “فاسد” ترجمه شده است، اما در واقع ترجمه تحت الفظی آن عبارت است از: “آن بیضه های بز” ؛ که این ترجمه، خارج از متن، در زبان انگلیسی مطلقا بی معنا است!
بنابراین، به دلیل این تفاوت های فرهنگی است که مترجمین هنگام تفسیر معانی عبارات و کلمات خاص، دست خود را باز می گذارند. بدیهی است، هدف نهایی مترجم، انتقال یک مفهوم واحد است، بنابراین، بسته به متن مورد نظر، تعدادی از عبارات می توانند برای انتقال معنایی مشابه استفاده شوند.
نام مستعار
مترجمان فیلم اغلب نام مستعار را بعنوان یکی از جنبه ی دشوار ترجمه فیلم می دانند، زیرا در معرض ملاحظات رفتاری و فرهنگی قرار دارند. هنگامی که شخصیت را به داشتن “انگشتان چسبنده” مشهور است، بی درنگ فرض می کنیم این بدان معنی است که فرد عاشق دزدیست و دستش کج است، در حالی که شکل هلندی آن “plakkerige vingers” درواقع به معنی فرد همیشه بازندست، یک ناکام واقعی. برخی از مترجمان در چنین مواردی به سادگی از نسخه اصلی در نسخه ترجمه شده استفاده می کنند و در حالی که این توع ترجمه راه حلی آسان است، لزوما ترجمه ای بهتر ازترجمه تحت الفظی نیست. چالش واقعی مترجم فیلم هنگامی رخ می دهد که به نام مستعار در فیلم های مربوط به جرایم سازمان یافته یا باندها بر می خورد، جایی که تقریبا هر شخصیت فیلم تامی دارد که به دقت انتخاب شده به گونه ای که بتواند توصیف کننده خصوصیات، عواطف، دلبستگیهای کاراکترش باشد. شاید در اینجا مطمئنترین رویکرد استفاده از معانی سطحی باشد، به این معنی که مترجم یکپارچگی و تمامیت نام مستعار را حفظ می کند. و این استرس کمتر برای مترجم دارد!
ناسزاگویی
استفاده از ناسزاها یکی دیگر از جنبه های جالب ترجمه است ک باید به آن توجه کرد. اغلب به شوخی گفته می شود اولین عبارات و کلمات که از مردم محلی در یک کشور خارجی یاد می گیرید فحش و ناسراها هستند. درستی یا نادرستی این ادعا موضوع این مقاله نیست.
آنچه واضح است فحش و ناسزاگویی در سراسر جهان وجود دارد و هرکدام منحصر به فرهنگ های مختلف و زبان های مختلف هستند.
بگذارید دوباره از مقایسه زبان انگلیسی و هلندی برای مثال استفاده کنیم: کلمه “Dombo” در زبان هلندی همان “Dumbo” در زبان انگلیسی است: هر دو واژه تحقیر کننده و هر دو واژه معنای یکسان دارند. بنابراین، هیچ چالشی واقعی در اینجا نیست! اما چالش در ترجمه فیلم آشکار می شود زمانی که فحشهای مبهم در فیلم سازی مورد استفاده قرار می گیرد. ما این را اغلب در فیلم های تاریخی می بینیم، که در آن یک گویش مورد استفاده قرار می گیرد که چندان رایج نیست. بنابراین، اینجاست که مترجم به چالش کشیده می شود! کار مترجمان حصول اطمینان از این امر که معادل انتخابی درعین وفاداری به عبارت اصلی درجه توهین آمیزی یکسانی را نیزحفظ می کند.
زبان بدن
حتی بهترین مترجمان فعال در صنعت ترجمه هم اعتراف می کنند که ترجمه زبان بدن شخصیتهای فیلم چالش دشواریست. شاید دلیل عمده آن تفاوت معنایی این حرکات بدن در کشورهای مختلف باشد. مسلما اگر نخواهید این حرکات بدن را زیرنویس کنید مشکلی نیست اما وقتی لازم باشد ترجمه و زیرنویس فیلم شوند مشکل پیدا کردن لغات و تعابیر مناسب پیدا می شود. مثلا در هند، حرکتی هست که مردم در غرب به آن “the Indian chinwag” می گویند می تواند بسیار گیج کننده باشد. در ظاهر شبیه چیزی بین تکان یا جنباندن سر است، اما در حقیقت هیچ کدام از این ها نیست. درواقع به معنی تایید یا “okay” در بیشتر مناطق هندوستان است، یعنی با گفته شما موافق هستم یا حرف شما را می پذیرم. حالا چالش اصلی است که چطور این معنی را به زیرنویس فیلم اضافه کنیم.
ترجمه فیلم کار آسانی نیست!
هیچ کس هرگز نمی تواند بگوید که ترجمه فیلم یک کار آسان است – حتی یک مترجم فیلم با تجربه و حرفه ای! از آنجاییکه تفاوت های زیادی در ارتباط حرکتی و گفتاری وجود دارد، ترجمه فیلم ها بسیار سخت تر از سایر زمینه های ترجمه مانند پزشکی و حقوق است.
زمانی که فیلمی خوب ترجمه شده باشد همان احساساتی را در یک بیننده خارجی برمی انگیزاند که در یک بیننده بومی.
